Ο Αποπληθωριστής ΑΕΠ είναι ο δείκτης που μετρά τις συνολικές αλλαγές των τιμών αγαθών και υπηρεσιών στο σύνολο της οικονομίας.
Ο δείκτης μετρά τις αλλαγές ΟΛΩΝ των αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται και αποτελούν το ΑΕΠ στο τρέχον επίπεδο τιμών σε σχέση με το επίπεδο τιμών του έτους βάσης. Επομένως ο Αποπληθωριστής ΑΕΠ μας βοηθά να βρούμε το μέρος της αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ η οποία οφείλεται στην αύξηση των τιμών και όχι των παραγόμενων προϊόντων.
Υπολογισμός:
Αποπληθωριστής ΑΕΠ = (Ονομαστικό ΑΕΠ/Πραγματικό ΑΕΠ) *100
Παράδειγμα:
Έστω μια οικονομία που παράγει μόνο πατάτες και κρεμμύδια. Στον παρακάτω πίνακα δίνονται τιμές και ποσότητες για τα έτη 2015, 2016 και 2017:
| Έτος | Τιμή Πατάτας (€/κιλό) |
Παραγόμενη Ποσότητα πατάτας (κιλά) |
Τιμή Κρεμμυδιών (€/κιλό) |
Παραγόμενη Ποσότητα κρεμμυδιών (κιλά) |
| 2015 | 1 | 50 | 2 | 100 |
| 2016 | 2 | 70 | 3 | 140 |
| 2017 | 3 | 100 | 4 | 200 |
Ονομαστικό ΑΕΠ: υπολογίζεται σε τρέχουσες τιμές (current prices) και άρα:
2015: 1 * 50 + 2 * 100 = 250 €
2016: 2 * 70 + 3 * 140 = 560 €
2017: 3 *100 + 4 * 200 = 1.100 €
Πραγματικό ΑΕΠ: υπολογίζεται σε σταθερές τιμές με έτος βάσης το 2015, και άρα:
2015: 1 * 50 + 2 * 100 = 250 €
2016: 1 * 70 + 2 * 140 = 350 €
2017: 1 * 100 + 2 * 200 = 500 €
Αποπληθωριστής ΑΕΠ = (Ονομαστικό ΑΕΠ/Πραγματικό ΑΕΠ) *100 :
2015: 250 / 250 * 100 = 100
2016: 560 / 350 * 100 = 160 (Δηλαδή αύξηση τιμών σε σχέση με το 2015 κατά 160-100 = 60%)
2017: 1.100 / 500 * 100 = 220 (Δηλαδή αύξηση τιμών σε σχέση με το 2015 κατά 220-100 = 120%)
Διαφορές μεταξύ Αποπληθωριστή ΑΕΠ και Γενικού Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΓΔΤΚ):
(1) Ο Αποπληθωριστής ΑΕΠ αντανακλά τις τιμές όλων των αγαθών που ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΙ, ενώ o ΔΤΚ αντανακλά τις τιμές των αγαθών που ΑΓΟΡΑΖΟΝΤΑΙ από τους καταναλωτές
(2) Ο Αποπληθωριστής ΑΕΠ αντανακλά τις τιμές όλων των αγαθών που παράγονται ΕΓΧΩΡΙΩΣ, ενώ o ΔΤΚ αντανακλά τις τιμές όλων των αγαθών που αγοράζονται από τους καταναλωτές (ΕΙΣΑΓΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΕΓΧΩΡΙΩΣ ΠΑΡΑΓΟΜΕΝΑ). Άρα µια αύξηση στην τιµή των εισαγόµενων προϊόντων δεν αντανακλάται στον Αποπληθωριστή ΑΕΠ.
(3) Ο ΔΤΚ συγκρίνει την τιμή ενός ‘ΣΤΑΘΕΡΟΥ ΚΑΛΑΘΙΟΥ’ αγαθών με την τιμή αυτού του καλαθιού στο έτος βάσης (=σταθεροί συντελεστές στάθµισης), ενώ ο Αποπληθωριστής του ΑΕΠ συγκρίνει την τιμή των αγαθών που παράγονται στην τρέχουσα περίοδο – και άρα ενός ‘ΜΕΤΑΒΑΛΛΟΜΕΝΟΥ ΚΑΛΑΘΙΟΥ’ – με την τιμή των ίδιων αγαθών κατά το έτος βάσης (αυτόματη προσαρμογή των αγαθών – μεταβαλλόμενοι συντελεστές στάθµισης).
Γενικά, ο ΓΔΤΚ τείνει να υπερεκτιµά την αύξηση των τιµών και κατά συνέπεια το κόστος ζωής γιατί δεν λαµβάνει υπόψην την δυνατότητα υποκατάστασης των αγαθών των οποίων οι τιµές έχουν αυξηθεί µε φθηνότερα αγαθά αφού το καλάθι είναι σταθερό. Αντίθετα ο Αποπληθωριστής ΑΕΠ τείνει να υποεκτιµά την αύξηση του επιπέδου τιµών.
Όρος γνωστός και ως:
GDP Deflator
GDP Price Index
Implicit Price Deflator